‘‘ Từ vực sâu u tối, con cầu xin Chúa, Chúa ơi !

Từ vực sâu thương đau, con đợi trông Chúa nhậm lời.’’

rong Mùa Chay, chúng ta thường hát những lời thánh ca trên đây để tỏ lòng sám hối, xin Chúa thứ tha mọi lỗi lầm của chúng ta. Nhưng chúng ta không chỉ hát những lời thánh ca nầy trong Mùa Chay mà thôi, chúng ta cũng hát mỗi khi có lễ an táng hoặc lễ cầu hồn như để người quá cố mượn lời của chúng ta kêu van với Chúa, xin Chúa cứu họ khỏi vực sâu u tối và ban cho họ hạnh phúc thiên đình.

Vì sao lại nói là ‘‘ từ vực sâu u tối ’’ ?

Thông thường, chữ ‘‘ vực ’’ có hai nghĩa : thung lũng giữa hai vách núi và nâng lên, và chữ ‘‘ sâu ‘’ cũng có hai nghĩa : khoảng cách tính từ mặt bằng đến đáy và côn trùng. Hai chữ ‘‘ vực sâu ’’ ghép lại dùng để ám chỉ một nơi thấp, chìm trong lòng đất. Theo nghĩa đó, ‘‘ vực sâu ’’ cũng được gọi là âm ty hay âm phủ, và theo quan niệm Do thái, ‘‘ vực sâu ’’ (sheol) là nơi dành cho tất cả những người đã chết. ‘‘ Dần dần, do ảnh hưởng của các ngôn sứ về sự thưởng phạt bên kia thế giới, ‘‘ sheol ’’ được phân chia thành cấp bậc: những người gian ác thì ở dưới đáy (Ed 32,22; Is 14,15), và ta có thể giả thiết là người lành thì ở tầng trên (x. Tv 49,15). Dù sao, thì ‘‘ sheol ’’ là nơi tạm giam những người chết cho đến ngày tận thế, khi người lành sẽ sống lại, còn người ác thì bị thảy vào hỏa ngục. Như vậy, danh từ ‘‘ sheol ’’ thay đổi ý nghĩa trải qua dòng thời gian: từ một nơi dành cho tất cả mọi người chết đến nơi dành riêng cho kẻ ác. Hơn nữa, do sự tiến triển thần học, người ta còn phân chia làm bốn “ngục”: 1/ ngục tổ tông (nơi giam giữ những người công chính trước khi Chúa cứu chuộc; ngục này đã bị phá khi Chúa sống lại); 2/ ngục “lâm bô” (tiếng Latinh: limbus parvulorum, dành cho các thiếu nhi chết khi chưa được rửa tội; nhưng ngày nay các nhà thần học nói là không có ngục này); 3/ luyện ngục (nơi dành để thanh luyện những người chưa được thanh sạch; dựa theo công đồng Firenze năm 1439, Sách Giáo lý Công giáo số 1430 nhắc nói đến “tình trạng” thanh luyện, hơn là một “nơi”); 4/ hỏa ngục dành cho những kẻ chết trong tình trạng mất ân nghĩa với Chúa.’’ (x. daminh.net - Đức Kitô xuống ngục tổ tông)  

Như thế, chỉ còn lại ‘‘luyện ngục’’ và ‘‘hỏa ngục’’. Hỏa ngục thì đã rõ vì Chúa Giêsu có đề cập đến trong Tân ước : ‘‘Ai rủa anh em mình là khùng thì phải bị lửa hỏa ngục thiêu đốt’’ (Mt 5,22), ‘‘Anh em đừng sợ những kẻ giết thân xác mà không giết được Linh Hồn. Đúng hơn, anh em hãy sợ Đấng có thể tiêu diệt cả hồn lẫn xác trong hỏa ngục.’’ (Mt 10,28), ‘‘Nếu tay anh làm cớ cho anh sa ngã, thì chặt nó đi; thà cụt một tay mà được vào cõi sống, còn hơn là có đủ hai tay mà phải sa hỏa ngục, phải vào lửa không hề tắt.’’ (Mc 9,43), ‘‘Thầy sẽ chỉ cho anh em biết phải sợ ai, hãy sợ Đấng đã giết rồi, lại có quyền ném vào hỏa ngục.’’ (Lc 12,5)  …

Nhưng còn về luyện ngục ? Theo sách Giáo lý Công giáo, ‘‘những người chết trong ân nghĩa Chúa, nhưng chưa được thanh luyện hoàn toàn, mặc dù chắc chắn được cứu độ đời đời, còn phải chịu thanh luyện sau khi chết, để đạt được sự thánh thiện cần thiết để vào hưởng phúc Thiên Đàng. Hội Thánh gọi việc thanh luyện cuối cùng của những người được chọn là luyện ngục.’’ (số 1030-1031). Do óc tượng hình, chúng ta thường nghĩ Luyện ngục là một nơi đầy lửa đang thiêu đốt các linh hồn, nhưng thật sự đó chỉ là một sự thanh luyện cuối cùng trước khi hưởng hạnh phúc trên thiên đàng. Đó không phải là ‘‘nơi chúng ta phải đến để bị trừng phạt vì tội lỗi của mình. Cũng không phải là cách Thiên Chúa giúp chúng ta ăn năn trở lại vì những sai lầm chúng ta đã làm, vì một khi đã chết, chúng ta không còn làm gì được. Luyện ngục không gì khác hơn là tình yêu cháy bỏng có sức thanh tẩy của Thiên Chúa trong cuộc đời chúng ta ! Khi ai đó chết trong ân sủng của Thiên Chúa, người ấy rất có thể chưa được hoán cải 100% và hoàn hảo về mọi mặt. Ngay cả những vị thánh vĩ đại nhất thường cũng có một số khiếm khuyết để lại trong cuộc sống của họ. Luyện ngục không gì khác hơn là sự thanh tẩy cuối cùng khỏi tất cả những ràng buộc còn lại với tội lỗi trong cuộc sống của chúng ta. ’’ (www.hdgmvietnam.com).

Vì chúng ta biết những người quá cố đang ở trong tình trạng nào – ngoài những vị thánh đã được Giáo Hội công nhận là đang hưởng nhan thánh Chúa như các Thánh Tử Đạo Việt Nam – chúng ta cần cầu nguyện, xin lễ cho họ, cách riêng cho những người thân của chúng ta. Ở bên kia thế giới, họ chỉ biết cậy nhờ vào lời cầu nguyện của chúng ta để xin Chúa, vì công nghiệp của Chúa Ki-tô trên thập giá, mà ban cho các linh hồn ánh sáng ngàn thu. Vì thế, xin lễ cho các linh hồn là điều tốt nhất, để các linh hồn hưởng nhờ ơn cứu độ mà Chúa Ki-tô đã thực hiện qua mầu nhiệm tử nạn và phục sinh của Ngài, và được tái diễn trên bàn thờ. Cũng chính vì thế, trong mỗi thánh lễ, đều có lời nguyện cầu cho những người quá cố : ‘‘ Xin Chúa cũng nhớ đến anh chị em chúng con đang an nghỉ trong niềm hy vọng sống lại, và mọi người, đặc biệt các bậc tổ tiên, ông bà, cha mẹ và thân bằng quyến thuộc chúng con đã ly trần trong tình thương của Chúa. Xin cho hết thảy được vào hưởng ánh sáng tôn nhan Chúa. ’’ (Kinh nguyện Thánh Thể 2) 

Dĩ nhiên, khi chúng ta cầu nguyện cho các linh hồn, chúng ta cũng nghĩ đến chính mình. Ngày nào đó, chúng ta cũng nhắm mắt xuôi tay, từ giã cõi đời nầy, và lúc đó, linh hồn chúng ta sẽ đi về đâu ? Thiên đàng, Luyện ngục hay Hỏa ngực ? Những nơi chốn đó đều tùy theo cách chúng ta sống trên dương thế này. Nếu chúng ta sống đạo đức chu toàn nhiệm vụ người kitô hữu, được Chúa Thánh Thần hướng dẫn trong niềm tin, cậy, mến, luôn trung thành với tình yêu Chúa thì chắc chắn Chúa sẽ đón linh hồn chúng ta về với Ngài. Trái lại, nếu chúng ta không sống kếp hợp với Chúa ở đời nầy, không sống Lời Chúa, không thực thi Đức Ái, thì chúng ta cũng sẽ không được hưởng Nhan thánh Chúa ở đời sau. Từ đó, chúng ta cần phải sống tỉnh thức bằng đời sống thấm nhuần đức tin và đầy lòng bác ái, sống tốt từng giây từng phút trong đời sống hiện tại, luôn sống đẹp lòng Chúa. Có như thế, chúng ta không sợ Chúa nói với chúng ta trong ngày cánh chung : ‘‘ Quân bị nguyền rủa kia, đi đi cho khuất mắt Ta mà vào lửa đời đời, nơi dành sẵn cho tên Ác Quỷ và các sứ thần của nó. ’’ (Mt 25,41) 

‘‘ Xin hãy nhớ, người ơi hãy nhớ, ta được dựng nên từ bụi tro,

là bụi tro mong manh bé nhỏ, cuối cuộc đời ta trở về tro bụi.

Ôi lạy Chúa nguyện xin nâng đỡ giữ gìn đây hạt bụi đời con

được cậy tin mến Chúa sắt son, bởi Ngài là gia nghiệp đời con. ’’

(Thánh ca Hạt bụi đời con – Dấu Chân)

Lm. Gilbert Nguyễn Kim Sang, csf